Vrijdag hoorde ik een zin waarbij ik voor één keer niet wist wat denken. Tussen wijnglas en pint stelde iemand een vraag in het ijle, zonder echt antwoord te verwachten. Of toch: was ze naar mij, journalist in spe, gericht? “Sinds wanneer melden ze in het journaal niet meer dat de komende beelden niet geschikt zijn voor gevoelige kijkers? Al de hele week zit ik te huilen bij het nieuws.” De vriendin in kwestie is bloedserieus. Letterlijk: ze vertelt mij over beelden van een kind dat met veel misbaar doorheen de massa van een persconferentie het ziekenhuis wordt binnengedragen. Zijn zieke, gelige kleur contrasteert met z’n oranje vestje. En dat het ernstig is wordt door de misselijkmakende close-up meteen duidelijk gemaakt. Het hoofdje schudt griezelig hard mee met de handen van de gejaagde dokters. En dan, in een neutrale, bijna makke voice-over zoals het een objectieve journalist betaamt: “Dit kind zal het niet halen.” Een rilling loopt over mijn rug. Ik bekijk de beelden opnieuw en opnieuw en ik denk aan haar tranen. Pas na die bewuste retorische vraag bemerk ik de zwaarte van de beelden. Met een onbestemd gevoel ga ik slapen.
De volgende dag valt mijn oog op één zin, in het midden van de boekenkast. Hoe kon ik ze vergeten? In dikke zwarte letters niets dan deze tekst: ‘The often / overlooked and every day observed’. Technisch gezien is dit geen zin, want er gebeurt niets. Er is enkel iets. Dat wat we elke dag waarnemen, maar over het hoofd zien. Het is de titel van een prachtige monografie en schilderijencyclus van Oostends beeldend kunstenaar Yves Velter. In lege grijswitte vlakken staren vreemde figuren ons aan zonder ogen of gezicht. Waar de ogen, mond en neus moeten zitten is het doek een fel wit vlak. De hoofden zijn leeg en zonder materie, en staren in het niets. Wie zien zij over het hoofd? Of zijn zij het die over het hoofd worden gezien?
The often overlooked and every day observed.
De zin wijst me met de vinger en een onduidelijk schuldgevoel nestelt zich in mijn buik. Hoe ver moeten beelden gaan tot we opmerken dat er mensen sterven? Kunnen we pas huilen bij het zien van onmenselijke miserie of een bloedfontein uit de slagader van een Palestijns kindje? Gaat het geweld in Syrië pas over de tongen als er meer dan honderd doden vallen? Als men vermeldt hoeveel kinderen er gedood zijn?
The often overlooked and everyday observed: het zijn de gewonden onder het puin, de stapel lijken in een put en de illegalen in het park van Oostende. We kijken wel, maar we zien niet. Ik kijk wel, maar ik zie niet.
Toch zijn wij zelf – de blanke middenklasse, de media, pick your favourite – evengoed the often overlooked. Kijken we genoeg naar binnen? Nemen we ons eigen gedrag en manier van kijken wel genoeg op de korrel? De vraag is niet meer of er eelt op onze ziel gegroeid is, maar hoe hard en ondoordringbaar die laag geworden is. Wanneer die eelt onze aderen en ogen zal doen verstoppen en we überhaupt niet meer kijken. Niet naar binnen noch naar buiten.
Zinnenprikkelend. 